در تراز خط خبرنگاران و روزنامه نگاران حرفه ای | پابه پای خبرنگاران و روزنامه نگاران حرفه ای

بازار تبریز آنلاین -نویسنده: موسی کاظم زاده-17 مرداد، روز خبرنگار بهترین فرصت برای ارج نهادن ارزش کار خبرنگاران است و به عبارت دیگر این روز بهانه خوبی برای پاسداشت و صلابت اهلی اهل قلم و رسانه همچون شهید محمود صارمی، خبرنگار خبرگزاری ایرنا در سال 1377 که تنها سلاحش هم قلم و ایمانش بود.

رسانه ها در عصر ارتباطات و اطلاعات یکی از مهم ترین ابزارهای دسترسی سريع به اطلاعات و منابع مختلف بوده که در تحقق پیشرفت فرهنگ و تمدن بشری نقش حیاتی را بر عهده داشته و دارند که برای رسیدن به این اهداف خبرنگاران و روزنامه نگاران نقش تعیین کننده ای بر عهده دارند.

از این حیث، کسي که قلم به دست مي‏گيرد، بايد تقوا، صداقت، عفاف و انصاف نسبت به ديگران را سرلوحه فعالیت های خویش قرار دهد. گاه بر اثر رعايت نکردن عواملي چون صداقت نداشتن در فرآيند انتشارخبر، تناقض ‏گويي، مبالغه و اغراق در فرآيند انتشار خبر، تحريف خبر، سانسور خبر، موثق نبودن خبر، عيني و واقعي نبودن خبر، بي‏ طرف نبودن در انتشار اخبار و جذابيت نداشتن در خبررساني؛ مردم نمي‏توانند به خبر رسانه‏ها اعتماد کنند.

به سخن دیگر، در نوشتن و انتقادها باید عدالت را رعايت نمود. اين همان دستور قرآن است. « فَبَشِّر عِبادِ الَّذِینَ یَستَمِعُونَ القَولَ فَیَتَّبِعُونَ اَحسَنَه». پس مژده به بندگان من، کسانی که سخن‌ها را می‌شنوند و سپس نیکوترین آن را انتخاب می‌کنند.

به بيان روشن تر، در دنياي مدرن و پسامدرن که عصر رسانه نيز ناميده مي شود، خبرنگاران و روزنامه نگاران حرفه ای از مهره هاي اساسي توليد و توزيع مطلوب اطلاعات در جهان به شمار مي روند. یک روز نامه نگار و خبرنگار حرفه‌ای، در توليد و انتشار خبر، هيچ‌گاه "صحت و درستی" خبر را فدای "سرعت انتشار" آن نمی‌کند.

به عبارت دیگر، نگاه موشکافانه و دقيق، بی طرفی در انعکاس رخدادها، داشتن شم خبری، حوصله زياد، مطالعه‌ مستمر در زمينه‌های مختلف و پشتوانه‌ علمی غنی، تلاش برای کسب تخصص در يک يا چند رشته، ذوق و استعداد، سرعت عمل بالا، روابط عمومی‌قوی، انعکاس سريع و صحيح واقعيات، کشف حقايق، داشتن حس مسووليت اجتماعی، درک موقيعت و بقای رسانه ای خویش و روحيه‌ جسارت هوشمندانه و خطر پذيری، از دیگر ويژگی های مهم یک خبرنگار و روزنامه نگار حرفه ای است.

علی رغم آنچه گفته شد، پیش از آنکه فردی حرفه خبرنگاری و روزنامه نگاری را انتخاب کند، لازم است ویژگی های حرفه خبرنگاری و روزنامه نگاری را بشناسد تا از روی آگاهی به آن روی آورد.

اصول اخلاقی حرفه روزنامه نگاری مقرر می‌دارد که روز نامه نگاران در هر مرحله و مقامی که باشند باید به خبر و مصلحت جامعه ایمان کامل داشته باشند. کوشش برای تامین منافع شخصی و کوشش برای پیش بردن مقاصد خصوصی که با مصلحت جامعه سازگار نباشد، خلاف اصول و آئین اخلاقی روزنامه نگاری است.

هر مطلب خلاف واقع و مخدوشی که هر روزنامه، خبرگزاری و ... منتشر می‌کند، باید آن روزنامه و خبرگزاری در اولین فرصت اشتباه خود را اصلاح کند، شایعات و اخبار تایید نشده از جمله مطالب مخدوش است. به طور مسلم، داشتن تخصص و نقد از جمله ویزگی های مهم یک روزنامه نگار و خبرنگار حرفه ای است.

با چنین نگرشی است که مسئولیت اجتماعی روزنامه نگاران شگل می‌گیرد، بدین ترتیب می‌توان تعریفی از خبرنگار بدست آورد تا روی آورندگان به جرگه خبرنگاران خود را با الگوی مورد نظر که زمینه اصلی موفقیت در این رشته است، وفق دهند. خبرنگار کسی است که با اتکا به ذوق و استعداد شخصی، پس از گذراندن دوره آموزش تخصصی و همچنین با توجه به مسئولیت اجتماعی که این حرفه بر عهده او می‌گذارد، وظیفه کسب، تهیه، جمع آوری و تنظیم اخبار و انتقال آنها را از طریق وسایل ارتباط جمعی از جمله مطبوعات، رادیو، تلویزیون، خبرگزاری ها، پایگاه های خبری، وبلاگ ها و... به مخاطبان را بر عهده دارد.

در واقع می‌توان گفت که خبرنگاران موتور و قلب تحريريه هاي راديو و تلويزيون، خبرگزاری ها و مطبوعات هستند و نقش اساسي در حيات ساير قسمت هاي رسانه و کارکرد صحيح بقيه اجزا دارند. بنابر اين اگر خبرنگار به کار خود و اصول حرفه اي تسلط داشته باشد، رسانه هاي رقيب و ماهيت و ظرفيت و توانمندي هاي رسانه اي را که در آن کار مي کند، بشناسد و همچنين نياز مخاطبان، سن، جنس، سطح تحصيلات، محل زندگي و ساير ويژگي هاي آنها را بداند، بدون شک از کنار سوژه اي ناب، درجه اول و مورد نياز مردم و رسانه نمي گذرد و فرصت را به رقيبان نمي دهد.

هر چه قدر خبرنگار حرفه اي تر باشد و قدرت شکار سريع سوژه هاي مورد نياز مخاطبان را داشته باشد و همچنين بتواند آنها را در بسته بندي هاي جذاب و متناسب با ماهيت رسانه ها و ويژگي هاي مخاطبان ارايه دهد به همان اندازه به سردبير کمک کرده و دست او را در بستن خبرهاي راديو و تلويزيوني و انتشار اخبار مطبوعاتي باز گذاشته است، اما اگر نتواند توليد سريع، متنوع و مورد نياز رسانه و مخاطبان را داشته باشد، قدرت مانور سردبير را محدود کرده است و عملا تکرار خبرهاي مشخصي را در بخش هاي مختلف خبري موجب شده است.

آنچه ذکر شد، خبرنگار و روزنامه نگار از آنجا که امانتدار جامعه در کسب، حفظ و انعکاس اطلاعات و اخبارند بايستي در راه اين امانتداري از هيچ چيز دريغ نورزند. راه حل اين است که علاوه بر بهينه سازي ساختار موجود، هم بسياري از خبرنگاران فعلي و خبرنگاراني را که بعدا جذب خواهند شد، آموزش داد.

بسياري از اساتيد علوم ارتباطات معتقدند يک روز نامه نگار و خبرنگار حرفه ای که بخواهد در کارش پيشرفت کند، نياز دارد با علوم روز در زمينه ارتباطات و ژورناليسم آشنا باشد و موفق شدن در اين زمينه مستلزم تسلط داشتن به حداقل يکي از زبان هاي غيرمادري، توجه به واقعیت ها، ساده نویسی، آموزش تخصصی، مسئولیت اجتماعی، داشتن اطلاعات وسیع، سرعت عمل بالا و ذوق و استعداد است.

در یک کلام باید گفت؛ روزنامه نگار بايد مظهر اخلاق، عدالت و بي طرفي باشد. روزنامه‌نگاران برای این که بتوانند به‌ عنوان چشم و گوش جامعه حقایق را بیان کرده و قضاوت را به عهده افکار عمومی بگذارند، باید اصل بی‌طرفی را رعایت کنند. لذا برای شناخت نقاط ضعف و قوت، پيشبرد اهداف ملي و آرمان های خود و برای داشتن جامعه پویا و با نشاط به وجود خبرنگاران و روزنامه نگاران پر تلاش، متعهد و با ایمان نياز داريم. اين امر با رشد صحيح قابليت هاي خلاق اصحاب رسانه و به ویژه توجه به اخلاق حرفه اي متحقق مي گردد.

آنچه اختصاصا در این زمینه مورد تاکید است اینکه، بسیار واضح است که خبرنگار و رسانه در حقيقت امانتدار مردم در دستيابي به اطلاعات هستند و بايد اين امانت را به خوبي ادا کنند. حق مردم در جامعه اسلامي بر رسانه ها اين است که از اخبار مفيد، لازم و منطبق با مصالح جامعه برخوردار باشند.

در نهایت باید یادآوری کنیمدر نگاه حرفه اي، خبرنگار فردي است که به نمايندگي از مردم، براي اطلاع رساني سالم و بيان حقايق، عملکرد و رفتار تمام افراد جامعه، مخصوصا مسوولان و صاحب منصبان را زير ذره بين قرار داده و به نقد و موشکافي آن مي پردازد. تا با شناخت نقاط ضعف و قوت به پيشبرد اهداف ملي و مردمي منتهي شود.